#199 - Korea Północna

Kraj	Korea Północna
Stolica	Pjongjang
Waluta	Won Północnokoreański (KPW) 1 won = 100 czonów
Rok wydania	1992
Wartość	1,20 won
Opis	Znaczek pochodzi z serii "Światowy Dzień Środowiska" i przedstawia miłorząb japoński (Ginkgo biloba).

Miłorząb japoński (Ginko biloba) to niezwykłe drzewo, relikt przeszłości oraz lek na wszelkie schorzenia. Wokół tej rośliny narosło wiele legend i historii. Warto dobrze ją poznać, gdyż ma niezwykle atrakcyjny wygląd i ciekawą historię. Poza tym jest bardzo łatwa w uprawie i z powodzeniem można ją sadzić w przydomowym ogrodzie.

Miłorząb japoński (Ginko biloba) znany jest także pod innymi nazwami – m.in. miłorząb chiński, dwuklapowy oraz dwudzielny. W Chinach (w swojej ojczyźnie) nazywany jest yinxing-guo czyli srebrny owoc, stąd też pochodzi jego japoński odpowiednik gin-kyo, a od niego łacińska nazwa rodzajowa – Ginko. Nazwa gatunkowa biloba pochodzi od łacińskiego słowa bilobus, znaczącego dwuklapowy. Miłorząb jest także nazywany drzewem Dziadka, dlatego że dopiero wnuki jedzą nasiona z drzewa posadzonego przez dziadka (nasiona tworzą się dopiero na 40-sto letnich osobnikach). Z miłorzębami związana jest bogata symbolika - witalności, nadziei i braterstwa. W całej Azji drzewa te sadzone są przy świątyniach i klasztorach buddyjskich oraz taoistytcznych. Jego liście są używane jako talizmany i surowiec leczniczy.   

Pierwsze miłorzęby pojawiły się na Ziemi ponad 270 mln lat temu i w niezmienionej formie przetrwały do dziś, dlatego też miłorząb japoński jest uznawany za najstarsze drzewo na Świecie. Jest on rośliną reliktową, gdyż nie ma żadnych żyjących kuzynów (znanych tylko ze skamielin). Miłorząb jest jedynym przedstawicielem rodziny miłorzębowatych (Ginkgoaceae) i rodzaju Ginko. Co ciekawe jest też jedynym liściastym drzewem nagozalążkowym, gdyż wszystkie inne zamiast liści mają igły. Karol Darwin zachwycony niezwykłością miłorzębu nazwał go żywą skamieniałością. 

Wbrew swojej nazwie miłorząb japoński nie pochodzi z Japonii, ale z Chin. W swojej ojczyźnie rośnie jako masywne i wysokie drzewo, dorastające do 35-40 metrów wysokości. U starych osobników średnica pnia może dochodzić nawet do 4,5 metra średnicy. Jednak na tak duże drzewo niestety trzeba poczekać kilka stuleci, gdyż miłorzęby charakteryzują się dość powolnym wzrostem - po 10 latach dorastają zaledwie do 2,5-3 m wysokości. Są za to bardzo długowieczne – mogą dożyć nawet 1000 lat. Najstarsze osobniki rosną w prowincji Zhejiang na terenie rezerwatu Tian Mu Shan Reserve w południowo-wschodnich Chinach. W XVIII miłorzęby zostały sprowadzone do Europy jednak na naszym kontynencie osiągają znacznie mniejsze rozmiary. Pierwszy polski miłorząb został posadzony 1723 roku w ogrodzie przypałacowym w Łańcucie – dzisiaj ma ponad 20 metrów. Stare egzemplarze rosną również w warszawskich Łazienkach oraz w parku w Radziejowicach. Korona miłorzębu przypomina kształt jego liści. Za młodu jest luźna i nieregularna, później szeroka i rozłożysta. Liście zebrane są po kilka sztuk w pączku na krótkopędzie. Mają charakterystyczny kształt – przypominają wachlarz z wcięciem pośrodku (rzadko zdarzają się liście pełne, bez wcięcia). Blaszka liściowa ma ładne unerwienie i żywo zielony kolor, a na jesieni przebarwia się na złoto-żółto. 

Aby roślina wydała jadalne „owoce” musimy obok siebie posadzić osobniki obydwu płci. Miłorząb jest rośliną dwupienną – tzn. kwiaty męskie znajdują się na innym osobniku niż kwiaty męskie. W młodym wieku są praktycznie nie do odróżnienia, zaczynają kwitnąć (późną wiosną) dopiero po około 40 latach od posadzenia. Kwiaty męskie to długie (20 cm), żółte kotki, a żeńskie to dwa niepozorne nagie zalążki wyglądające jak kuleczki na patyczkach.  Miłorząb jako roślina nagonasienna nie tworzy owoców. Na osobnikach żeńskich tworzą się żółtopomarańczowe kuliste kontenery nasion (wielkości czereśni). Często opadają i leżą pod drzewami, niestety w wyniku ich rozkładu wokół roztacza się bardzo nieprzyjemny zapach, przypominający zjełczałe masło. Dlatego też najczęściej sadzone są tylko osobniki męskie, które nie tworzą owoców, za to mają dekoracyjne kwiaty

Mimo, że istnieje tylko jeden gatunek miłorzębu to posiada on prawie 100 odmian. W ogrodach najczęściej sadzone są: `Pendula` - o płaczącym pokroju, `Mariken` - wolno-rosnąca, szczepiona na pniu, `Fastigiata` - osobnik męski o pokroju kolumnowym, wąskim, `Variegata` - powolny wzrost, liście z żółtymi paskami oraz kilka odmian polskiej produkcji – np. `Mieszko I`, Kazimierz Wielki`, `Przemysław II`, `Stefan Batory`. 

Niskie wymagania oraz duża odporność czyni z miłorzębu doskonałą rośliną do sadzenia w mieście, pewnie dlatego w całej Europie drzewo to rośnie przede wszystkim w parkach i na miejskich skwerach. W ogrodach przydomowych miłorząb jest rzadkim bywalcem. A szkoda, bo drzewo to bardzo dekoracyjne i nie wymaga praktycznie żadnych zabiegów pielęgnacyjnych. Miłorzęby są odporne na zanieczyszczenie środowiska i bez problemów radzą sobie nawet z największym mrozem. Nie wymagają przycinania oraz są bardzo tolerancyjne w stosunku do gleby. Mogą rosnąć praktycznie w każdej ziemi ogrodowej, jednak najbardziej lubi żyzne i przepuszczalne podłoże, źle będą rosły jedynie na suchych piaskach i w miejscach gdzie długo zalega woda. Poza tym rzadko są atakowane przez szkodniki i choroby. Jedyne co miłorzębom może zaszkodzić to zbytnio zacienione stanowisko - najlepiej rosną w pełnym słońcu. Powolny wzrost i niewielkie rozmiary w początkowych latach wzrostu czynią z miłorzębów doskonałe drzewa do małych ogrodów. Z uwagi na azjatyckie pochodzenie miłorzęby często są formowane jako drzewko bonsai. Miłorzęby warto posadzić w ogrodzie przede wszystkim ze względu na ich jesienny wygląd – wtedy wachlarzowate liście pięknie przebarwiają się na złoto-żółty kolor. 

Chcąc rozmnożyć miłorząb japoński z nasion napotkamy kilka trudności. Po pierwsze znalezienie owocujących osobników i nasion miłorzębów jest trudne, a po drugie nasiona z polskich miłorzębów mają bardzo małą zdolność kiełkowania rzędu 20-30%. Najprościej będzie kupić nasiona przez internet lub 2-3 letnie drzewko w centrum ogrodniczym. Dla tych, którzy lubią wyzwania podpowiadamy - dojrzały osobnik żeński tworzący nasiona rośnie na terenie SGGW w Warszawie.

W chinach, USA oraz Francji miliony miłorzębów japońskich uprawianych jest na potrzeby przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego. Surowcem leczniczym są liście zawierające flawonoidy a wśród nich flawonole, biflawonoidy, terpeny, steroidy, kwasy organiczne, wolne kwasy tłuszczowe, hydroksykwasy, procyjanidyny, garbniki, karotenoidy oraz kwas ginkgolowy. Produkuje się z nich leki na poprawę pamięci i wzmocnienie organizmu oraz kosmetyki spowalniające procesy starzenia się skóry, zapobiegające zmarszczkom i cellulitisowi. Przez lata miłorząb uznawany był jako panaceum na wszystkie schorzenia, jednak w ostatnich latach jego rewelacyjne właściwości często są podważane przez najnowsze wyniki badań.