#232 - Tadżykistan

.

Kraj	Tadżykistan
Stolica	Duszanbe
Waluta	somoni (TJS) 1 somoni = 100 dirhamów
Rok wydania	1.02.1996
Wartość	200 (TR)
Opis	Znaczek pochodzi z serii "Zagrożeone gatunki ptaków" i przedstawia pustynnika tybetańskiego (Syrrhaptes tibetanus)

Pustynnik zwyczajny (Syrrhaptes paradoxus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny stepówek (Pteroclididae), zamieszkującego Azję Środkową od Morza Kaspijskiego po zachodnią Mandżurię. Dawniej (XIX w. i początek XX w.) inwazyjnie okresowo pojawiał się w Europie. Nieobserwowany w Polsce od lat 90. XX wieku, ale odnotowywany w czasach historycznych.

Po raz pierwszy gatunek opisał Peter Simon Pallas w 1773 pod nazwą Tetrao paradoxa. Obecnie (2019) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza pustynnika zwyczajnego w rodzaju Syrrhaptes wraz z pustynnikiem tybetańskim (S. tibetanus). Epitet gatunkowy paradoxus pochodzi od greckiego słowa paradoxos – „dziwny”. Pustynnik zwyczajny jest gatunkiem monotypowym.

Zasięg występowania pustynnika obejmuje głównie obszary między równoleżnikami 38°N a 50°N, od Kazachstanu (skrajnie południowy Ural) i północnego Uzbekistanu na wschód przez skrajnie południową Syberię i Mongolię po północno-centralne Chiny (Gansu), południowe, północno-zachodnie i zachodnio-centralne Chiny (Xinjiang, Kunlun i Kotlina Cajdamska), sporadycznie Mongolia Wewnętrzna i Heilongjiang. Odnotowane w sezonie zimowym w okolicy Guanxi (południowe Chiny). Pustynniki zwyczajne są częściowo wędrowne, zwłaszcza te z północnej części zasięgu; zimowiska leżą między innymi w południowym Kazachstanie i Uzbekistanie

Długość ciała wynosi około 40 cm. Masa ciała samców: 250–300 g, samic 200–260 g; rozpiętość skrzydeł 60–71 cm. U samca długość skrzydła wynosi 243–259 mm, ogona 165–228 mm, skoku 20–23 mm; u samicy jest to odpowiednio 214–235 mm, 131–160 mm i 19–23 mm. Budową ciała pustynniki różnią się od stepówek Pterocles: mają stosunkowo małe głowy i długi ogon. Są dość duże, o wydłużonej sylwetce. Wyróżniają się ostro zakończone zewnętrzne lotki I rzędu. Występuje 16–18 sterówek, środkowa para wydłużona. Dziób niebieskoszary, tęczówka brązowa; widoczna niebieskoszara obrączka oczna. Skok i palce porastają białe pióra. Tylnego palca brak.

Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U samca głowa jest pomarańczowoochrowa, tylna część ciemienia szara, podobnie jak obszar od oka do szyi i pierś. Niższa część piersi obrzeżona jest drobnymi poprzecznymi czarnymi prążkami. Tylna część spodu ciała płowobiała z grubym, czarnym pasem na brzuchu i długim białym pasem w okolicy kloaki. Grzbiet, pokrywy skrzydłowe, lotki II rzędu i sterówki piaskowopłowe, z czarnym zygzakowatym wzorem pokrywającym grzbiet i barkówki oraz czarnymi kropkami i liniami po wewnętrznej stronie pokryw skrzydłowych większych, pokrywach pierwszorzędowych i na chorągiewkach wewnętrznych lotek I rzędu. Same lotki I rzędu są szare. Samice przypominają samca, są jednak bardziej matowe, ich ciemię, tylną część pokryw usznych, tył szyi i pokrywy skrzydłowe pokrywają plamki. Płowe gardło oddzielone jest czarnym pasem, nie występuje głęboka, szara barwa piersi jak u samca.

Środowiskiem życia pustynników są otwarte pustynne obszary, w tym stepy, półpustynie i tereny upraw. Unikają dużych pustyń pozbawionych wody. Preferują płaskie lub pofałdowane półpustynie, porośnięte trawami i krzewami z bylicą piołun (Artemisia absinthium) lub Agriophyllum squarrosum. W pierwotnej części zasięgu w lecie występują na wysokości od 1300 do 3250 m n.p.m., w zimie niżej; w Mongolii stwierdzane do 2400 m n.p.m. Doniesienia o występowaniu tych ptaków do 5500 m n.p.m. są najpewniej fałszywe. Są to ptaki towarzyskie, stwierdzane zimą w stadach liczących po kilkaset osobników. Są ufne. Nie jest znany dokładny ich powód długodystansowych wędrówek na wschód lub zachód, ale najprawdopodobniej wiąże się to z niedostępności pożywienia wskutek opadów śniegu, długotrwałej suszy lub nieurodzaju na uprawach. Żywią się nasionami i zielonymi częściami roślin z wielu gatunków, w tym z rodzin: bobowate (Fabaceae), rdestowate (Polygonaceae), komosowate (Chenopodiaceae), kapustowate (Brassicaceae), wiechlinowate (Gramineae). W niektórych częściach areału występowania zjadają również nasiona roślin uprawnych, jaka pszenica (Triticum) i proso (Panicum). Zdają się zjadać larwy bezkręgowców tylko okazjonalnie, choć wychowane w niewoli pisklęta z przyjemnością jedzą larwy mącznika. Kopią w ziemi podobnie do kur. Piją przeważnie o poranku (zwykle od 6 do 10), rzadziej wieczorami.