#266 - Kambodża

Kraj	Kambodża
Stolica	Phnom Penh
Waluta	riel kambodżański (KHR) 1 riel = 10 kaków = 100 senów
Rok wydania	30.01.2000
Wartość	900r
Opis	Znaczek pochodzi z serii "Dinozaury" i przedstawia dilofozaura.

Dilofozaur (dilophosaurus) łac. dwugrzebieniasty jaszczur - jest to średniej wielkości teropod o lekkiej budowie.

Dilophosaurus należy do rodziny dilofozaurów wraz z drakowenatorem. Grupa ta leży na drzewie rodowym dinozaurów pomiędzy Coelophysidae i późniejszymi teropodami. Dilophosaurus prowadził aktywny tryb życia, poruszał się na dwóch nogach, mógł polować na dużą zdobycz, ale także żywić się mniejszymi zwierzętami, także rybami. Nie poznano funkcji grzebieni. Do walki były zbyt słabe, ale mogły służyć w popisach godowych w doborze płciowym czy do rozpoznawania się zwierząt tego samego gatunku. Zwierzęta mogły rosnąć szybko, przybierając na wadze 30-35 kg rocznie na początku swego życia. Holotyp przedstawia liczne paleopatologie, jak wygojone urazy i objawy anomalii rozwojowych. Dilophosaurus znany jest z formacji Kayenta – żył wśród takich dinozaurów, jak megapnozaur i Sarahsaurus. Przedstawiono go w "Parku Jurajskim", zarówno powieści, jak i filmie, gdzie wyposażono go w fikcyjną zdolność plucia jadem i rozwijania kołnierza na szyi, zmniejszono go też względem rzeczywistych wymiarów. W 2017 dilofozaur uznany został za dinozaura stanowego Connecticut.

Dilophosaurus należy do najwcześniejszych dużych drapieżników wśród dinozaurów. Był średniej wielkości teropodem, niewielkim w porównaniu ze swymi późniejszymi krewnymi. Wysmukły i lekkiej budowy, wielkością dorównywał niedźwiedziowi brunatnemu. Największy znany okaz osiągać mógł masę 400 kg, mierząc około 7 m długości. Jego czaszka mierzyła 590 mm długości. Mniejszy okaz holotypowy ważył około 283 kg, osiągając 6,03 m długości. Wysokość w udach wynosiła 1,36 m, a czaszka mierzyła 523 mm długości. Ślady spoczywającego teropoda przypominającego dilofozaura i lilienszterna niektórzy badacze interpretowali jako ukazujące odciski piór wokół brzucha i stóp, przypominające puch. Inni badacze zamiast tego widzieli w nich sedymentologiczne ślady ruchu dinozaura. Nie wyklucza to jednak tego, że dinozaur miał pióra.

Dilophosaurus miał 10 kręgów szyjnych, 14 grzbietowych i 45 ogonowych. Cechował się długą szyją, która prawdopodobnie zginała się pod prawie prostym kątem między czaszką a ramionami, co pozwalało utrzymać czaszkę poziomo. Kręgi szyjne były nadzwyczaj lekkie. Ich trzony był wydrążone dzięki pleurocelom, wgłębieniom położonym u boków, i centrocelom, czyli jamom w środku. Łuki kręgów szyjnych miały też chonoses – stożkowate zachyłki tak głębokie, że pozostawała między nimi papierowej grubości kość. Trzony były płasko-wklęsłe, płaskie do słabo wypukłych na przedzie i głęboko wklęsłe z tyłu. Podobne obserwowano u ceratozaura. Wskazuje to na giętkość szyi, pomimo długich, zachodzących na siebie żeber szyjnych zrośniętych z trzonami. Żebra szyjne były bowiem smukłe i mogły się łatwo zginać. Dźwigacz miał mały, sześcienny trzon, z wklęsłością na przedzie, gdzie tworzyła zagłębienie dla kłykcia potylicznego tyłu czaszki. Obrotnik nosił ciężki wyrostek kolczysty, a jego tylne wyrostki kręgowe spotykały się z długimi wyrostkami kręgowymi przednimi trzeciego kręgu zakrzywiającymi się do góry. Trzony i wyrostki kolczyste kręgów szyjnych były długie i niskie, wyrostki przybierały kształt krzyża maltańskiego, jeśli się nań spoglądało z góry. Cecha ta wyróżniała dilofozaura. Wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych także były niskie i rozpościerały się w przód i w tył, stanowiąc miejsca wiązania więzadeł. Kręgi krzyżowe obejmowały długość talerzy kości biodrowych i nie wydają się zrastać. Trzony kręgów ogonowych osiągały podobną długość, jednak ich średnica zmniejszała się w kierunku tylnym. Ich przekrój zmieniał się od eliptycznego do kolistego.

Czaszka Dilophosaurus w stosunku do reszty szkieletu była duża, acz delikatna. Z przodu dostrzegało się wąski pysk, zwężający się ku zaokrąglonemu koniuszkowi. Z boku widać było długą i niską kość przedszczękową, z zewnętrzną powierzchnią mniej wypukłą od pyska do nozdrza zewnętrznego. Rzeczone nozdrza leżały bardziej do tyłu niż u większości teropodów. Kość przedszczękowa była słabo połączona ze szczękową, jedynie pośrodku podniebienia, a nie na bokach. Do tyłu i poniżej kość przedszczękowa odgraniczała 

przerwę między nią a kością szczękową zwaną subnarial gap bądź kink (przerwą podnozdrzową). Podobna przerwa występuje u celofyzoidów. Przekłada się ona na obecność diastemy, przerwy w uzębieniu. Rzeczona przerwa tworzyła głębokie zagłębienie za rzędem zębów przedszczękowych, ograniczane wystającym do dołu kilem kości przedszczękowej. Zewnętrzną powierzchnię tej ostatniej zdobiły różnej wielkości otwory. Górny z dwóch kierujący się ogonowo wyrostków kości przedszczękowej był długi i niski, budował większość górnego ograniczenia wydłużonego nozdrza zewnętrznego. Ku przodowi pochylał się on, tworząc obszar wklęsły z profilu. Spód kości przedszczękowej obejmował zębodoły, był owalny. Płytka kość szczękowa była wgłębiona wokół okna przedoczodołowego, tworząc zachyłek zaokrąglony ku przodowi i gładszy niż reszta kości szczękowej. Okno przedoczodołowe otwierało się doń przy przednim zgięciu. Po bokach kości szczękowych, nad zębodołami, biegły duże otwory. Głęboki rowek odżywczy biegł do tyłu od zagłębienia pod nozdrzami wzdłuż podstawy płyt międzyzębowych kości szczękowej.

Latem 1942 amerykański paleontolog Charles L. Camp prowadził badania terenowe University of California Museum of Paleontology (UCMP), poszukiwania skamieniałości kręgowców w hrabstwie Navajo w północnej Arizonie. Informacje o tym rozprzestrzeniły się wśród miejscowych Indian Navajo. Ich przedstawiciel Jesse Williams zabrał trzech członków ekspedycji do skamieniałych kości, które znalazł w 1940 w miejscu leżącym na obszarze formacji Kayenta, około 32 km na północ od Cameron w okolicy Tuba City w Rezerwacie Indian Navajo. Trzy szkielety dinozaurów znaleziono w różowawych łupach ilastych. Tworzyły trójkąt, którego jeden z boków mierzył 9 m. Pierwszy kościec był prawie kompletny. Brakowało przedniej części czaszki, części miednicy i niektórych kręgów. Kolejny był bardzo zerodowany, obejmował przednią część czaszki, żuchwę, kręgi kości kończyn wraz z połączoną stawową ręką. Trzeci był tak zerodowany, że zachowały się tylko fragmenty kręgów. Pierwszy, dobrej jakości szkielet, w bloku gipsu, po dziesięciu dniach pracy wydobyto i załadowano na ciężarówkę. Drugi zebrano łatwo z uwagi na wietrzenie, trzeci jednak prawie całkowicie przepadł. 

Dilofozaur pojawił się w kilku filmach, spotkać go możemy między innymi w: Parku Jurajskim, Wędrówki dinozaurów, Jurassic World, i grach komputerowych: Jurassic world the game, Jurassic park builder, The Isle, Mesozoica, ARK: Survival Evolved, Jurassic Park: Operation Genesis, Primal Carnage/Primal Carnage: Extinction, LEGO Jurassic World, Turok.