#270 - Kuba

Kraj	Kuba
Stolica	Hawana
Waluta	Peso kubańskie 1 peso = 100 centavo
Rok wydania	20.01.2005
Wartość	90c
Opis	Znaczek pochodzi z serii "Zwierzęta prehistoryczne" i przedstawia iguanodona.

Iguanodon to dinozaur roślinożerny z grupy ornitopodów. Jego nazwa oznacza "ząb legwana", ponieważ jego zęby są bardzo podobne do zębów roślinożernych jaszczurek. Iguanodon to jeden z najbardziej znanych dinozaurów - często "występuje" w filmach dokumentalnych o dinozaurach, czy kreskówkach dla najmłodszych.

Iguanodon był dużym i masywnie zbudowanym ornitopodem. Miał on wysoką i wąską czaszkę o czworokątnym kształcie, z dość głęboką żuchwą i zaokrąglonym, bezzębnym dziobem. Kończyny przednie były mniejsze od tylnych, ale i tak stosunkowo duże. Kończyły się 5-palczastymi dłońmi. Kciuk tworzyła spiczasta, stożkowata kość. Trzy środkowe palce pełniły funkcje podporowe i kończyły się tępymi kopytkami. Piąty palec był dość długi i zręczny dzięki stawom łączącym jego krótkie paliczki. Tylne kończyny były długie i masywne, choć nieprzystosowane do biegu. Stopy miały po trzy palce. Ciężki i usztywniony skostniałymi ścięgnami ogon równoważył przednią część ciała. Badania wykazały występowanie znaczących różnic między osobnikami I. bernissartensis. Dotyczą one głównie budowy kręgów i kończyn. Nie znaleziono jednocześnie dowodów występowania dymorfizmu płciowego.

Dinozaury te poruszały się na czterech kończynach, ale w razie konieczności (np. w celu sięgnięcia wyżej rosnącej roślinności) były w stanie stanąć na tylnych kończynach, które były masywniejsze od przednich. Iguanodon był zapewne bardziej czworonożny niż większość jego krewniaków, gdyż kończyny przednie były szczególnie długie i masywne. W marszu ogon trzymany był w powietrzu poziomo, dla utrzymania równowagi. Młode osobniki były prawdopodobnie głównie dwunożne, a ich kończyny przednie – proporcjonalnie krótsze niż u dorosłych.

Iguanodon zapewne pasł się od poziomu gruntu do wysokości kilku metrów. Żywił się skrzypami, sagowcami i roślinami iglastymi. Niekiedy spekulowano też, że mógł zjadać wczesne rośliny kwiatowe. Do zbierania roślinności służył mu duży, zaokrąglony dziób z przodu pyska. Pokarm rozcierały serie liściowatych zębów. Zaciśnięcie szczęk iguanodona powodowało uginanie się kości szczękowych, w efekcie czego zęby dolnej i górnej szczęki ocierały się o siebie, rozcierając znajdujący się pomiędzy nimi pokarm.

Stożkowate kolce na kciukach iguanodona być może służyły iguanodonowi do obrony przed drapieżnymi teropodami, choć równie dobrze mogły być używane np. do walki z osobnikami własnego gatunku. Często uważa się, że Iguanodon żył w stadach. Jednym z dowodów jest odkrycie licznych szkieletów tego dinozaura w Bernissart w Belgii. Norman (1987) stwierdził jednak, że zwierzęta te nie zginęły jednocześnie, lecz ich śmierć następowała na przestrzeni 10-100 lat, a ciała były znoszone przez wodę w jedno miejsce przy wielu okazjach. Tak więc fakt znalezienia na małym obszarze licznych okazów nie musi bezsprzecznie dowodzić, że tworzyły one stado, choć oczywiście takie zachowania nie są wykluczone. Znalezisko z Nehden w Niemczech może rzeczywiście reprezentować zwierzęta migrujące w stadach, ale większość osobników z tego stanowiska należy do pokrewnego rodzaju Mantellisaurus, uważanego dawniej za gatunek iguanodona.

Iguanodon jest jednym z pierwszych opisanych (1825) - rok po Megalosaurus, który był pierwszym opisanym dinozaurem. Następny był kolejny "brytyjski" dinozaur, mianowicie Hylaeosaurus (1833). Nie jest tu brany pod uwagę zauropod "Rutellum", gdyż został nazwany przed klasyfikacją Linneusza (1758), przez co nie jest nazwą naukową (nomen oblitum). Warto zaznaczyć, iż wszystkie cztery powyższe dinozaury zostały odnalezione na Wyspach Brytyjskich, lecz – co ciekawe – być może jedyny dziś ważny gatunek iguanodonta, a więc I. bernissartensis, żył najprawdopodobniej jedynie w kontynentalnej Europie - mianowicie w Belgii; lokalizacja w Niemczech i Wielkiej Brytanii jest niepewna. Na przestrzeni lat (zwłaszcza w latach 2006-2010) dochodziło do rewizji taksonomicznej gatunków iguanodonta, przez co te pewne "brytyjskie" zostały przeniesione do nowo utworzonych rodzajów.

Iguanodonta wyobrażano sobie początkowo jako ociężałe, czworonożne zwierzę, ciągnące swój ogon po ziemi. Uważano, że na czubku jego pyska widniał róg, niczym na wzór nosorożców. Po wielu latach okazało się, że ten "róg" to tak naprawdę pazur występujący na jego przednich kończynach ("kciukach"). Równocześnie zmienił się sposób rekonstruowania postawy tego dinozaura - szkielety w muzeach były ustawiane w pozycji wyprostowanej, niemalże "ludzkiej". Dziś wiemy, że dinozaury te poruszały się na głównie czterech kończynach, ale zapewne były w stanie stanąć na tylnych kończynach.