#0087 Związek Radziecki

Kraj	Rosja
Stolica	Moskwa
Waluta	Rubel rosyjski (RUB) 1 rubel rosyjski = 100 kopiejek
Rok wydania	18.03.1982
Wartość	6 K
Opis	Znaczek pochodzi z serii "Malarze Rosyjscy" i przedstawia obraz pt. "Portret E.W. Dawidowa" autorstwa O.A. Kiprienski z roku 1809.

Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ros. Союз Советских Социалистических Республик, СССР, trp. Sojuz Sowietskich Socialisticzeskich Riespublik, trl. Soûz Sovetskih Socialističeskih Respublik) inaczej Związek Socjalistycznych Republik Rad (oficjalna nazwa do 1939), Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich, ZSRR, Związek Radziecki, Związek Sowiecki, ZSRS, Związek SRR lub Związek SRS - historyczne państwo socjalistyczne w Europie północnej i wschodniej oraz Azji północnej i środkowej.

Państwo to obejmowało obszar 22 mln km² od Morza Bałtyckiego i Czarnego do Pacyfiku, istniało od 30 grudnia 1922 do 26 grudnia 1991. Graniczyło z: Norwegią, Finlandią, Polską, Czechosłowacją, Węgrami, Rumunią, Turcją, Iranem, Afganistanem, Chinami, Mongolią, Koreą Północną i Japonią.

W 1991 ZSRR rozpadł się na 15 niepodległych państw (największe z nich to, będąca jego sukcesorem, Rosja), z których część próbowała kontynuować współpracę w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw.

O utworzeniu państwa i jego nazwie zadecydowały władze Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików) w 1922 i w nazwie tej nie ma żadnego odniesienia do geografii ani do tradycji narodów je zamieszkujących. Dlatego często unikano oficjalnej nazwy, używając innych określeń: Sowiety, Bolszewia a nawet Rosja. Nazwa streszczała ideologię państwową:

Związek (Союз) – władze komunistyczne głosiły internacjonalizm oraz samostanowienie i równe prawa narodów. ZSRR został utworzony jako federacja (państwo związkowe) formalnie niepodległych państw narodowych (republik związkowych), mających prawo wystąpienia ze Związku. Kiedy władza partii komunistycznej – KPZR – upadła, republiki związkowe uzyskały niepodległość.

Socjalistycznych (Социалистических) – ideologią państwową był marksizm, który głosił zastąpienie społeczeństwa kapitalistycznego przez socjalistyczne (oparte o zasadę każdemu według jego pracy), a następnie komunistyczne (oparte o zasadę każdemu według jego potrzeb); w komunizmie państwo i własność prywatna miały zostać zniesione, ale w okresie przejściowym rządzić miała klasa robotnicza (tzw. dyktatura proletariatu), a właściwie jej awangarda, tzn. partia komunistyczna (do 1925 Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików) РКП(б), 1925-1952 Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna (bolszewików) ВКП(б), od 1952 – Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego КПСС).

Republik (Республик) – republikańska forma rządów; w rzeczywistości władza ustawodawcza miała fasadowy charakter, a władza wykonawcza i sądownicza była podporządkowana Partii; lider partii (sekretarz generalny albo pierwszy sekretarz KC) dysponował ogromną – nierzadko nieograniczoną – władzą.

Radzieckich (Советских) – republiki radzieckie i ich związek zostały powołane przez zdominowane przez bolszewików zjazdy rad (w jęz. ros. sowiety советы) deputowanych robotniczych, chłopskich i żołnierskich. Przymiotnik ten na jęz. polski jest tłumaczony dwojako, co w czasach Polski Ludowej miało wymiar polityczny. Forma sowiecki była używana częściej przed II wojną światową, a następnie w prasie emigracyjnej oraz publikacjach drugiego obiegu. Forma ta była również powszechnie stosowana do 1947 w Polsce Ludowej, także w Manifeście PKWN. Polska forma radziecki, która dawniej była używana w odniesieniu do rad miejskich i sądów, została zaproponowana w miejsce rusycyzmu sowiecki w 1934 przez sowietologa Wiktora Sukiennickiego. Forma ta upowszechniła się w PRL-u, natomiast forma sowiecki była wtedy traktowana jako niepoprawna politycznie. Użycie tej formy sygnalizowało dystans lub wrogość wobec ZSRR i w okresie stalinowskim mogło być przyczyną uwięzienia. Obecnie obie synonimiczne formy są uważane za poprawne.

Oriest Adamowicz Kiprienski (ros. Орест Адамович Кипренский; ur. 24 marca 1782 koło Sankt Petersburga zm. 17 października 1836 w Rzymie) – rosyjski malarz, grafik, i rysownik, był jednym z najwybitniejszych portrecistów rosyjskich z czasów Romantyzmu. Urodził się jako nieślubny syna właściciela ziemskiego A.S. Diakonowa. Został wpisany do ksiąg metrykalnych jako syn chłopa pańszczyźnianego Adama Schwalbego.

W wieku sześciu lat został uwolniony z poddaństwa i przyjęty do zakładu wychowawczego Carskiej Akademii Sztuk Pięknych. Przyjął wtedy nazwisko Kiprienski. Studia zakończył w 1803 roku. Mieszkał w Moskwie, Twerze, Petersburgu, a pod koniec życia w Rzymie i Neapolu. Przez trzy lata po skończeniu Akademii pracował w niej aby zdobyć Złoty Medal, miał mu on zapewnić wyjazd do Europy i dalsze studiowanie sztuki. Po namalowaniu dzieła „Dymitr Doński na Kulikowym Polu” udało mu się zdobyć odznaczenie, a także stypendium i wyjechać za granicę.

Kiprienski był pierwszym rosyjskim portrecistą. W 1804 roku namalował portret ojca. Pięć lat później rosyjskiego generała – Dawidowa. Do najbardziej znanych dzieł należą: „Portret chłopca A.A. Czielyszczewa”, portret małżeństw: Rostopczynych i Chwostowych. W 1808 roku przedstawił na obrazie siebie. Wszystkie działa znajdują się w Galerii Trietiakowskiej. W 1814 roku namalował Wielkiego Księcia Mikołaja Pawłowicza, późniejszego Cesarza Mikołaja I. W 1827 roku Kiprienski sportretował Aleksandra Puszkina, jest to najbardziej znane dzieło artysty. Poeta odwdzięczył się malarzowi wierszem na jego cześć:

Любимец моды легкокрылой,

Хоть не британец, не француз,

Ты вновь создал, волшебник милый,

Меня, питомца чистых муз, —

И я смеюся над могилой,

Ушед навек от смертных уз.

Себя как в зеркале я вижу,

Но это зеркало мне льстит.

Оно гласит, что не унижу

Пристрастья важных аонид.

Так Риму, Дрездену, Парижу

Известен впредь мой будет вид.

Od 1828 roku uważany był za portrecistę wysokich klas w Petersburgu i w Moskwie. Ostanie jego dzieła to „Neapolitańska dziewczyna z owocami” z 1831 roku i „Czytelnicy gazet z Neapolu”.

We Włoszech spotkał Annę Marię Felcucci, która stała się jego muzą na następne dwadzieścia lat. Wykupił dziewczynę od jej rozpustnej rodziny stając się jej opiekunem. Dziecięcy portret Anny namalował w 1819 roku, nosi on tytuł „Dziewczynka o pięknej twarzy w wianku maków z kwiatem w dłoni”. Kiedy wyjeżdżał do ojczyzny oddał Annę do klasztoru. W 1828 roku malarz dostał informacje od przyjaciela, że dziewczyna zniknęła. Zaniepokojony Kiprienski przyjechał do Włoch, okazało się iż została przeniesiona do innego konwentu. Poślubił Annę w lipcu 1836 roku. Powodem odwlekania małżeństwa była odmienna wiara. Jednak Orest Adamowicz dla ukochanej przeszedł z prawosławia na katolicyzm. Po śmierci malarza urodziła się ich jedyne dziecko, córka – Klotylda.

Zmarł 17 października 1836 roku w Rzymie na zapalenie płuc. Miał pięćdziesiąt cztery lata. Został pochowany w kościele Sant’Andrea delle Fratte w Rzymie. Jego imieniem została nazwana ulica w Moskwie. W rodzinnej wsi artysty stoi jego pomnik, który odsłonięto w marcu 2017 roku.