#0098 Kirgistan

Kraj	Kirgistan
Stolica	Biszkek
Waluta	Som (KGS) 1 som = 200 rubli
Rok wydania	12.09.1995
Wartość	10 T
Opis	Znaczek pochodzi z serii "Drapieżne Ptaki" i przedstawia rybołowa zwyczajnego (Pandion haliaetus).

Rybołów zwyczajny ( Pandion haliaetus) – jest wielkości myszołowa: długość ciała wynosi ok. 60 cm, a rozpiętość skrzydeł niebagatelne 150–170 cm. Z dalszej odległości lecący rybołów bardziej przypomina dużą mewę niż drapieżnego orła.

Rybołów gniazduje na całym świecie oprócz Antarktydy i Ameryki Południowej. W Afryce także nie gniazduje, lecz cała europejska populacja rybołowa zimuje właśnie na południu tego kontynentu oraz w basenie Morza Czerwonego. Dawniej rybołów gniazdował w całej Europie, od Morza Śródziemnego do północnej granicy lasów w Skandynawii. Chociaż w Polsce jest to gatunek skrajnie nieliczny, to w Europie jego liczebność ocenia się na około 8000 par lęgowych. Z tego ok. 90% par gniazduje w Skandynawii oraz w Rosji.

Rybołowy występują w lasach z jeziorami, stawami rybnymi i innymi sztucznymi zbiornikami wodnymi. Ponieważ, jak nazwa wskazuje, pokarmem rybołowa są ryby, jednym z warunków występowania jest ich dostępność. Drugim kluczowym czynnikiem jest obecność odpowiedniego drzewa do założenia gniazda. Na miejsca gniazdowe rybołowy wybierają zwykle fragmenty dość starych drzewostanów, a raz wybrane miejsce lęgowe para rybołowów zajmuje przez wiele kolejnych lat. Do gniazdowania ptaki te potrzebują starych, wyniosłych drzew, niemal wyłącznie sosen, o odpowiednio ukształtowanej koronie, umożliwiającej łatwy wylot z gniazda. W Polsce rzadziej na gniazdo wybierają modrzew lub świerk. Dodajmy, że świerki, na których rybołowy budują swoje gniazda, są to stare drzewa, opanowane wcześniej przez korniki. Rybołowy budują gniazdo na szczycie drzewa. Zwykle jego wiek (z reguły sosny) przekracza 150–160 lat, ponieważ dopiero w takim wieku korony (gałęzie) na szczycie sosen przybierają kształt parasolowaty, który umożliwia stabilne osadzenie gniazda na czubku. Na zdrowym świerku rybołów też gniazda nie zbuduje, o ile wiatr wcześniej nie złamie jego szczytu. Z badań wiadomo, że średnia wieku sosen, na których ptaki te miały swoje naturalne gniazda, wynosił 155 lat. Zauważmy jednak, że wiek rębności dla sosny w lasach zagospodarowanych wynosi 80–120 lat. Z tego powodu w lasach zagospodarowanych z reguły brakuje odpowiednich miejsc lęgowych dla takich wymagających gatunków, jak rybołów.

Znamienne jest, że w ostatnich kilkudziesięciu latach rybołowy zaczęły gniazdować również na sztucznych konstrukcjach, np. na wieżach przeciwpożarowych w lasach i na słupach energetycznych (zarówno na używanych, jak i tych nieczynnych). W Niemczech praktycznie wszystkie rybołowy gniazdują już na słupach energetycznych (zauważmy, że słupa przynajmniej nikt z nas, dzielnych leśników, nie wyznaczy do wycięcia…). Natomiast w Polsce już ponad 50% par rybołowa przystępuje do lęgów w sztucznych gniazdach budowanych na drzewach przez członków stowarzyszenia Komitet Ochrony Orłów (KOO). W 2007 r. spośród 23 zasiedlonych przez rybołowy gniazd, aż 14 osadzonych było właśnie na sztucznych platformach.

Rybołowy polują zwykle w znacznej odległości od gniazda (w promieniu do kilku kilometrów), wybierając stawy zasobne w ryby, zbiorniki zaporowe, a szczególnie jeziora mało uczęszczane przez ludzi. Zauważono, że ptaki te mogą latać po ryby na stawy w odległości nawet 20–30 km od gniazda. Polowanie rybołowa jest niezapomnianym widowiskiem, które polecam obejrzeć na Mazurach z wież obserwacyjnych nad jeziorem Łuknajno. Tam w sezonie lęgowym (kwiecień–lipiec) polują regularnie 1–2 pary rybołowów, przylatujących tu z lasów Puszczy Piskiej. W trakcie polowania rybołów krąży 20–50 m nad wodą, wypatrując ryb. Gdy zobaczy rybę, składa skrzydła i spada z dużą prędkością pionowo w wodę. Nad samą wodą wyciąga szpony i nurkuje, próbując pochwycić nimi rybę. Zdarzało się, że rybołów atakował tak dorodną rybę, że nie potrafił podnieść jej z wody. Z reguły chwyta jednak drobniejsze ryby, średnio o masie 0,25 kg, z rzadka złapie karpia o masie 2 kg lub większej.

W lasach zasobnych w rybne jeziora zdarza się, że w bliskiej od siebie odległości (kilkaset metrów) gniazdują nawet 2–3 pary rybołowa w jednym fragmencie starodrzewu. Z reguły jednak rybołów ma tak rozległe terytorium, że gniazdo sąsiedniej pary znajduje się w odległości kilku kilometrów. W drugiej połowie kwietnia samica składa zwykle 2–3 jaja, które również samiec wysiaduje. Samiec przynosi też pokarm wysiadującej samicy, a także świeżo wyklutym pisklętom. Młode wylatują z gniazda po 7–8 tygodniach, a w końcu sierpnia rybołowy powoli zaczynają odwieczną wędrówkę na zimowiska.