#350 - Węgry

Kraj	Węgry
Stolica	Budapeszt
Waluta	Forint (HUF)
Rok wydania	18.06.1974
Wartość	40
Opis	Znaczek pochodzi z serii "50. rocznicy Fide" i przedstawia pionek oraz rycinę ze zbioru poematów Cantigas Alfonsa X Mądrego z XIIIw.

Alfonx X mądry - przyszedł na świat 23 listopada 1221 roku w Toledo. Odszedł z tego świata 4 kwietnia 1284 roku w Sewilli. Był królem Kastylii i Leónu w latach 1252-1284. Antykról Niemiec w latach 1257-1275 (w opozycji do Ryszarda z Kornwalii, a następnie wybranego Rudolfa Habsburga).

Był najstarszym synem Ferdynanda III Świętego i Elżbiety, córki Filipa Szwabskiego. Objął tron po swoim ojcu 1 czerwca 1252 roku. Alfons X zapisał się w historii jako mecenas nauki i sztuki, który zgromadził wokół siebie kolegium żydowskich i arabskich uczonych znanych jako szkoła tłumaczy w Toledo. Z jego inicjatywy spisano Historię Hiszpanii (Estoria de Espana, ok. 1260) obejmującą okres od niepamiętnych czasów do XIII wieku. Poza tym uczeni pod jego przewodnictwem zajęli się kodyfikacją prawa zapisanego w tzw. Las Siete Partidas. Na podstawie tego kodeksu można wysnuć wniosek, że Alfons odznaczał się wyjątkowym jak na tamte czasy liberalizmem i tolerancją w odniesieniu do zamieszkujących półwysep muzułmanów oraz żydów. Popierał tzw. Toledańską Szkołę Tłumaczy, uczonych, którzy przekładali na łacinę i hiszpański teksty arabskie i hebrajskie znajdowane w podbijanych miastach.

Za jego czasów język hiszpański (kastylijski) zaczął zastępować wcześniej panującą łacinę. Alfons X zajmował się także astronomią; prowadził obserwatorium w swej stolicy, Toledo, a także zwołał kolegium najlepszych astronomów, które stworzyło Tablice alfonsyńskie (Tablas alfonsíes) dotyczące konstelacji gwiezdnych i ruchów gwiazd. Kazał przetłumaczyć arabski traktat o kamieniach (Lapidario, 1241) oraz zbiór bajek i przypowieści wschodnich Calila y Dimma (1251). Jest także autorem ok. 450 cantigas, czyli pieśni religijnych ku czci Matki Boskiej (Cantigas de Santa Maria), zawartych w 4 rękopisach.

Jest autorem pierwszego na świecie (1283 r.) manuskryptu, opisującego grę w szachy klasyczne. Manuskrypt ten, przechowywany w bibliotece klasztoru św. Wawrzyńca w Eskurialu koło Madrytu dotyczy również innych gier, takich jak kości, warcaby, szachy nieortodoksyjne i inne gry tablicowe, również te oparte na rzutach kośćmi.

Jego zasługi na polu sztuki, nauki i kultury nie szły w parze z sukcesami politycznymi. Nie udało mu się wyprzeć z Półwyspu Iberyjskiego Maurów, ani opanować Nawarry czy też Portugalii – co prawda udało mu się zdobyć Kadyks. Mimo pretendowania do tronu Świętego Cesarstwa Rzymskiego i wyboru przez część książąt na króla rzymskiego, nie udało mu się nigdy faktycznie zostać cesarzem – przegrał rywalizację z bratem króla Anglii Ryszardem z Kornwalii. Nieudane próby reformy prawodawstwa i nakładane podatki spowodowały rewoltę w kraju, a w końcowym efekcie detronizację Alfonsa przez jego syna Sancho IV.

Urna z sercem Alfonsa X Mądrego znajduje się w katedrze w Murcji.

W 1246 poślubił Jolantę Aragońską, wówczas dziesięcioletnią córkę króla Aragonii – Jakuba I Zdobywcy i Jolanty Węgierskiej. Para miała razem 12 dzieci.