#0023 Wyspy Owcze

Kraj	Wyspy Owcze
Stolica	Thorshavn
Waluta	Korona Wysp Owczych (kr) 1 korona = 100 øyra
Rok wydania	1994
Wartość	0,10 Kr
Opis	Znaczek przedstawia dwie ryby z gatunku Ciernik (Kombikk, łac. Gasterosteus aculeatus).
Tłumaczenie	Føroyar (Færøerne) – Wyspy Owcze, Kombikk – Gasterosteus aculeatus – Ciernik

Wyspy Owcze – to archipelag wysp wulkanicznych (pow. 1399km²) leżący na Morzu Norweskim, pomiędzy Wielką Brytanią, Islandią a Norwegią. Stanowią terytorium zależne Danii. Stolicą jest Thorshavn (farer. Tórshavn).

 

 Archipelag tworzy 18 głównych wysp o powierzchni górzystej. Największe z nich to Streymoy (373km²) oraz Eysturoy (286km²). Slættaratindur to najwyższe wzniesienie, mierzące 882 m n.p.m.. Występuje na wyspie Eysturoy. Wybrzeża są na ogół strome i skaliste, jedynie gdzieniegdzie mają charakter fiordów. Znajdujący się na wyspie Viðoy klif przylądka Enniberg (745m) jest najwyższym klifem w Europie i zajmuje pierwsze miejsce. Wystęujące tu rzeki są krótkie i wąskie. Zdarza się, że zakończone są wodospadami spadającymi z wysokich klifów do oceanu. Największym jeziorem, bo mierzącym 3,56 km², jest Sørvágsvatn na wyspie Vágar.

Archipelag Wysp Owczych zbudowany jest głównie z bazaltów powstałych w paleocenie i eocenie. W okresie 60-50mln lat temu w wyniku wylewów z bardzo długich, prostych szczelin (tzw. eurpcji linearnych). Wyróżnia się trzy grube bazaltowe serie, które liczą sobie 3km łącznej grubości. Seria dolna ma około 900m i dominuje na wyspach Suðuroy i Mykines. Środkowa – ponad 1300m – dominuje na zachodnich wyspach Vágar, Streymoy, Eysturoy. Natomiast górna (około 670m) występuje na wyspie Sandoy oraz wschodnich wyspach archipelagu. Pomiędzy dolną a środkową serią bazaltów występuje seria ponad 100m zlepieńców (grubookruchowa, lita skała osadowa), zwietrzelin (okruchy skalne) i warstwy węgli brunatnych (skała osadowa pochodzenia organicznego roślinnego), powstałych w czasie dłuższej przerwy w wulkanizmie i jest datowana na eocen. 

Wyspy Owcze leżą w strefie klimatu umiarkowanego, chłodnego, wykazującego bardzo silne wpływy oceaniczne. Charakterystycznymi cechami jest m.in. wysoki poziom opadów, relatywnie ciepła zima (+3,4st C) i chłodne lata (+10,5st C). W związku z wypływem oceanu pogoda jest tam bardzo zmienna, na ogół pochmurna i często występują mgły oraz silne wiatry. Z tego powodu utarło się porzekadło: „Jeśli pogoda Ci nie odpowiada, poczekaj tylko następne 5 minut”.

Ciernik (łac. Gasterosteus aculeatus) – gatunek ryby z rodziny ciernikowatych (Gasterosteidae). Występuje w dwóch formach: słodkowodnych i słonowodnych. Ciernik, który żyje w Morzu Bałtyckim, wystęuje w wodach słonawych przy ujściu rzek do morza. W wodach słodkich zamieszkuje zbiorniki wodne. Występuje także w zakolach rzek i czystszych jeziorach gdzie może być bardzo liczny. Ciernika można spotkać również przy brzegu i na płyciznach. Żyje w luźnych ławicach.

Ciało ma wydłużone, bocznie spłaszczone i osiąga od 5 do 8 cm długości (morskie osobniki wędrowne osiągają maksymalnie 11cm). Pysk ciernika jest spiczasty a otwór gębowy ma mały w położeniu końcowym. Na grzebiecie występują zwykle trzy kolce.

Młode osobniki żywią się planktonem, natomiast dorosłe głównie małymi zwierzętami wodnymi, takimi jak larwy owadów i skorupiaków. Poza tym nie pogardzą również ikrą i narybkiem innych ryb (w tym także własnego gatunku). Wrogami ciernika są duże ryby drapieżne, wydry, rzęsorki, zimorodki oraz inne ptaki wodne.

Ciernik trze się od końca marca do początku lipca. Niektóre populacje żyjące w morzu wyruszają na tarło pod prąd rzek i potoków, tymczasem populacje stacjonarne odbywają tarło w wodach, w których żyją. W czasie tarła gardło i podbrzusze samca staje się jaskrawoczerwone bądź pomarańczowe, a całe ciało nabiera metalicznego połysku. Gniazdo buduje ze szczątków roślin sklejonych wydzieliną z nerek w zagłębieniu na dnie lub nisko między roślinami. Ikra złożona do gniazda jest natychmiast zapładniana przez samca, który zwykle przegania inne osobniki i sam broni zapłodnionych jaj, dopóki ten nie wchłonie woreczka żółtkowego i nie rozpocznie samodzielnego życia.